Γράφει η Ουρανία Παπαχρήστου, ψυχολόγος, επιστημονική συνεργάτης Κιβωτού Εξέλιξης.
Πολύ συχνά και λανθασμένα η έννοια του αυτισμού έχει συνδεθεί ως μια διαταραχή της παιδικής και εφηβικής ηλικίας. Τι γίνεται όμως με τους ενήλικες; Ο αυτισμός είναι μια νευροαναπτυξιακή διαταραχή που εμφανίζεται για πρώτη φορά κατά τη βρεφική ή παιδική ηλικία και ακολουθεί το άτομο για όλη την υπόλοιπη ζωή του.
Η ενήλικη ζωή είναι κάτι περισσότερο από μια χρονολογική κατάσταση. Η ενηλικίωση συμβαίνει μια φορά στη ζωή του ατόμου και έχει συνδεθεί με τα αυξημένα επίπεδα ανεξαρτησίας του ατόμου, την ευθύνη, την επιλογή και τον έλεγχο των προσωπικών αποφάσεων. Είναι η καθοριστική περίοδος όπου το άτομο κατακλύζεται με αγωνία για θέματα εργασίας, στέγης και τις στενές διαπροσωπικές σχέσεις. Τι μας κάνει όμως να πιστεύουμε, ότι οι αυτιστικοί ενήλικες δεν έχουν τις ίδιες αγωνίες για την ενήλικη ζωή;
Ο Αυτισμός είναι μια διαταραχή στην επεξεργασία των πληροφοριών του περιβάλλοντος, επομένως ότι για εμάς είναι αυτονόητο στην καθημερινότητα ,δεν συμβαίνει το ίδιο για τα άτομα αυτά. Οποιαδήποτε αλλαγή στο πρόγραμμα ή ένα ξαφνικό γεγονός μπορεί να προκαλέσει τρομερή αναστάτωση και έντονο άγχος. Η δυσκολία τους να μπουν στην θέση του άλλου και να ερμηνεύσουν την εξωλεκτική συμπεριφορά και την σημασιολογία της γλώσσας , οδηγεί συχνά τα αυτιστικά άτομα σε λάθος ερμηνείες και λανθασμένες συμπεριφορές. Έχοντας παράλληλα μεγάλη δυσκολία στην αναγνώριση και έκφραση των συναισθημάτων τους, βιώνουν έντονη απογοήτευση και μοναξιά στην ενήλικη ζωή.
Γι’ αυτό είναι σημαντική η εκπαίδευση του ατόμου από την παιδική και εφηβική ηλικία σε θέματα αυτογνωσίας, να αναγνωρίζει ποιες είναι οι ιδιαιτερότητες του, οι δυσκολίες του και ποιες οι ικανότητες του. Με βασικό έλλειμμα στην κοινωνική αλληλεπίδραση , είναι αναγκαίο να βοηθήσουμε τα άτομα να αναπτύξουν τις κοινωνικές τους δεξιότητες, όχι μόνο στο πλαίσιο του σπιτιού, αλλά στην κοινότητα και σε ομάδες συνομήλικων. Οι ομάδες συνομήλικων με παρόμοιες δυσκολίες, δεν βοηθούν μόνο το άτομο να έχει μια παρέα, αλλά το διευκολύνει να ασκήσει τις κοινωνικές του δεξιότητες, να διερευνήσει τα όρια της αυτογνωσίας, την έννοια της συλλογικής ταυτότητας , με στόχο την αποδοχή της διαφορετικότητας.
Στην ενήλικη ζωή τα αυτιστικά άτομα χρειάζονται βοήθεια ανάλογα με το επίπεδο της λειτουργικότητας τους. Πράγματα που για εμάς είναι δεδομένα, όπως η εργασία, τα ραντεβού, οι ερωτικές σχέσεις, η μετακίνηση με το λεωφορείο, οι εκδρομές με φίλους, η ενοικίαση ενός σπιτιού, το μαγείρεμα, η οργάνωση του χώρου και το χρόνου, η σωστή διαχείριση των χρημάτων, θέματα ασφάλειας, γι’ αυτούς αποτελούν μεγάλη δυσκολία και προκαλούν έντονο άγχος. Επομένως η εκπαίδευση τους σε θέματα αυτοεξυπηρέτησης και καθημερινής ζωής είναι αναγκαία.
Η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση , θέμα ταμπού ακόμα και σήμερα στην Ελλάδα, οδηγεί τους αυτιστικούς ενήλικες ακόμα πιο πολύ στην περιθωριοποίηση. Η εκπαίδευση των ατόμων αυτών σε θέματα σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης και ασφάλειας είναι αναγκαία. Έχουν τις ίδιες ανάγκες και συναισθήματα όπως εμείς. Έχουν δικαίωμα να ονειρεύονται!
