Τι είναι Λογοθεραπεία και πότε το παιδί χρειάζεται λογοθεραπευτική παρέμβαση.

Επιμέλεια: Πλουμίδη Τζένη, Λογοθεραπεύτρια επιστημονική συνεργάτης Κιβωτού Εξέλιξης

   Η Λογοθεραπεία είναι η επιστήμη που ασχολείται με την πρόληψη, την αξιολόγηση, τη διάγνωση, τη θεραπεία και την επιστημονική μελέτη των διαταραχών της ανθρώπινης επικοινωνίας σε παιδιά και ενήλικες. Οι διαταραχές που ο λογοθεραπευτής καλείται να αντιμετωπίσει είναι:

• Διαταραχές άρθρωσης

• Φωνολογικές διαταραχές

• Διαταραχές στο ρυθμό της ομιλίας(τραυλισμός, ταχυλαλία).

• Διαταραχές προσοχής και υπερκινητικότητας

• Απραξία

• Νοητική Υστέρηση

• Διάφορα σύνδρομα

• Διαταραχές φωνής

• Καθυστέρηση λόγου

• Μαθησιακές δυσκολίες

• Δυσκολίες μάσησης-κατάποσης

• Εγκεφαλική παράλυση

• Βαρηκοΐα

• Σχιστίες

• Άνοια

• Νόσος Parkinson

• Nόσος Alzheimer

Κάθε παιδί έχει το δικό του ρυθμό ανάπτυξης, αλλά υπάρχουν κάποιες γενικές αρχές που σχετίζονται με τις δεξιότητες της ομιλίας και του λόγου και διαφέρουν ανάλογα με την ηλικία του παιδιού.

Τι πρέπει να προσέξουμε στην ομιλία και στο λόγο του παιδιού ανάλογα με την ηλικία που βρίσκεται

Ήδη, από την βρεφική ηλικία μπορούμε να έχουμε στοιχεία για τις επικοινωνιακές ικανότητες του και για την πιθανή ύπαρξη αναπτυξιακών διαταραχών που ενδεχομένως να επηρεάσουν την ανάπτυξη του Λόγου, της Ομιλίας και της Επικοινωνίας του.

Από τους πρώτους έξι μήνες, τα βρέφη προκειμένου να επικοινωνήσουν, χρησιμοποιούν νεύματα, τον τόνο της φωνής τους, τη βλεμματική επαφή και τις εκφράσεις του προσώπου τους. Παράγουν ήχους, ενώ ως τον ένατο μήνα παράγουν συνεχόμενες συλλαβές, τα λεγόμενα «βαβίσματα». Επιπλέον, χρησιμοποιούν διαφορετικό κλάμα για να εκφράσουν τις διαφορετικές ανάγκες τους και εντοπίζουν τους ήχους γυρίζοντας το κεφάλι.

Εάν το βρέφος δεν αλληλεπιδρά με το περιβάλλον και δεν επιθυμεί επικοινωνία με το οικεία άτομα γύρω του, είναι σημαντικό οι γονείς να απευθυνθούν σε έναν ειδικό.

Στην ηλικία των 7-12 μηνών, το εκφραστικό λεξιλόγιο του παιδιού είναι 1-3 λέξεις, ανταποκρίνεται σε απλά αιτήματα, μιμείται τους ήχους ομιλίας των ενηλίκων και χρησιμοποιεί την ομιλία για επικοινωνιακό σκοπό για πρώτη φορά.

Στην ηλικία των 13-18 μηνών, το παιδί χρησιμοποιεί περίπου 10 λέξεις, απαλείφει κάποια αρχικά και σχεδόν όλα τα τελικά σύμφωνα, επιδεικνύει 1-3 μέρη του σώματος και συνδυάζει χειρονομίες και ήχους.

Μέχρι και την ηλικία των 2 ετών, το εκφραστικό λεξιλόγιο είναι 50-100 λέξεις, ξεκινά να συνδυάζει ουσιαστικά με ρήματα και ουσιαστικά με επίθετα, χρησιμοποιεί αντωνυμίες, η ομιλία του είναι καταληπτή κατά 25-50% σε ξένους, γνωρίζει 5 μέρη του σώματος, κατανοεί βασικές κατηγορίες (παιχνίδια, φρούτα κ.α.).

Στην ηλικία 3 με 4 χρονών, παρατηρείται ραγδαία αύξηση του λεξιλογίου. Το παιδί κατανοεί αντίθετες έννοιες, μετράει ως το 10, χρησιμοποιεί τέσσερις με πέντε λέξεις στις προτάσεις και το εκφραστικό λεξιλόγιο είναι 800-1.500 λέξεις. Επιπλέον, χρησιμοποιεί κατάλληλα τα ρήματα «είναι» και «είμαι» σε μία πρόταση, εμπλέκεται σε μακροσκελείς συνομιλίες και αρχίζει να αυξάνεται ο ρυθμός της ομιλίας του.

Από το 5^ο  έτος και άνω, εμπλουτίζεται το λεξιλόγιό του περισσότερο, οι προτάσεις επιμηκύνονται, πιο σύνθετα συντακτικά σχήματα κάνουν την εμφάνισή τους και η άρθρωση τελειοποιείται (ως το τέλος του νηπιαγωγείου). Το στάδιο αυτό περιλαμβάνει την ολοκλήρωση του φωνολογικού συστήματος και την κατάκτηση της σχολικής ετοιμότητας.

Apel & Masterson (2001);Gard, Gilman  and Gorman (1993);Hedge(2001); Nicolosi, Harryman, and Kresheck (2004); and Shelov and Henneman (2004).

Σύμφωνα λοιπόν, με τον παραπάνω οδηγό της γλωσσικής ανάπτυξης, εάν το παιδί παρουσιάζει μεγάλη απόκλιση των γλωσσικών σταδίων για την ηλικία του θα πρέπει οι γονείς να απευθυνθούν σε έναν λογοθεραπευτή, προκειμένου να αντιμετωπιστεί έγκαιρα η πιθανή ύπαρξη  διαταραχής. Με δεδομένο ότι ο λόγος του παιδιού σε μικρή ηλικία είναι εύπλαστος, μπορεί να επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό την εξέλιξη της μετέπειτα ζωής του ως ενήλικα, τόσο σε κοινωνικό επίπεδο όσο και σε προσωπικό επίπεδο, επιδρώντας στην ψυχοσύνθεση του.