Γράφει ο Βασίλης Γούσης, Εργοθεραπευτής, επιστημονικός συνεργάτης Κιβωτού Εξέλιξης.

 

Κάποιες φορές ερχόμαστε αντιμέτωποι ως εργοθεραπευτές με την ερώτηση ενός γονέα «τι άθλημα να γράψω το παιδί μου;», προκειμένου να βελτιώσει τις δεξιότητές του, είτε σωματοκινητικές είτε κοινωνικές. Κάποια αθλήματα άλλοτε μπορούν να βοηθήσουν ένα παιδί και κάποιες άλλες όχι, και αυτό γιατί κάποια από αυτά τα παιδιά έρχονται αντιμέτωπα με πολλών ειδών δυσκολίες που πρέπει να ανταπεξέλθουν. Μία από αυτές τις δυσκολίες έχει να κάνει με την λεγόμενη ενημερότητα χώρου, δεξιότητα πολύ σημαντική στην καθημερινότητα των παιδιών και ως ενηλίκων αργότερα . Για παράδειγμα μπορεί να έχει τύχει να δούμε κάποιο παιδί το οποίο μπορεί να είναι λίγο αργό και αδέξιο σε παιχνίδια όπως το ποδόσφαιρο ή το μπάσκετ και αδυνατεί να σταθεί σε σωστές θέσεις μέσα στο γήπεδο ή να δίνει πάσες με την σωστή δύναμη και στον σωστό χρόνο  στον συμπαίκτης του ή να σουτάρουν την μπάλα πιο δυνατά από ότι χρειάζεται. Μία από τις δεξιότητες που βοηθά στο να ανταπεξέλθει  το παιδί σε αυτά τα παιχνίδια είναι η χωρική ενημερότητα. Και με τη σωστή καθοδήγηση, εξάσκηση και επανάληψη θα μπορέσουν να απολαύσουν παιχνίδια και δραστηριότητες που αρχικά ίσως φαντάζουν ανέφικτες  και δύσκολες για το παιδί.

 

Τι ονομάζουμε λοιπόν χωρική ενημερότητα;

Η ενημερότητα χώρου είναι η απόσταση μεταξύ ενός ατόμου και των αντικειμένων στο περιβάλλον του. Όπως και για τα παιδιά που αναφέρθηκα στην αρχή, ήταν η απόσταση μεταξύ αυτών και της μπάλας ποδοσφαίρου ή τον συμπαίκτη τους.

Καθώς τα μωρά αρχίζουν να μπουσουλάνε και να περπατούν, αρχίζουν να μαθαίνουν περισσότερα για το περιβάλλον τους και για το χώρο που εξερευνούν.

Η ενημερότητα χώρου είναι κάτι που οι περισσότεροι από εμάς αναπτύσσουμε φυσικά ως παιδιά χωρίς να το σκεφτόμαστε ούτε να συνειδητοποιούμε ότι συμβαίνει. Είναι λίγο αφηρημένη έννοια, αλλά είναι πολύ κρίσιμη για την ανάπτυξη του παιδιού.

 

Ο εγκέφαλος τελικά «κάνει κλικ» μόλις δει ένα αντικείμενο και πώς σχετίζεται με το περιβάλλον του. Για παράδειγμα, είναι το κύπελλο γυρισμένο ανάποδα ή σωστά; Θα χωρέσει ο κύβος στην τρύπα; Ταιριάζει το κομμάτι του παζλ;

 

Χωροταξία και μάθηση

 

Όπως έχει ειπωθεί, οι περισσότεροι από εμάς αναπτύσσουν την ενημερότητα χώρου φυσικά, αλλά για μερικά παιδιά δεν είναι δύσκολο μόνο, αλλά κάτι που ίσως δεν έχει αναπτυχθεί καθόλου, γεγονός που προκαλεί προβλήματα στην τάξη. Τα παιδιά που δεν έχουν αναπτύξει την ενημερότητα του χώρου ενδέχεται να δυσκολεύονται να ακολουθήσουν οδηγίες ή να αντιγράψουν λέξεις από τον πίνακα στο χαρτί. Μπορεί να έχουν πρόβλημα με το διάστημα μεταξύ των ίδιων και του πίνακα και στη συνέχεια πάλι όταν προσπαθούν να γράψουν στη σελίδα (γι ‘αυτό το λόγο η γραφή τους μπορεί να είναι «στραβή» ή τα γράμματα τους να έχουν διαφορετικά μεγέθη). Μπορεί επίσης να τους προκαλέσει να μην κατανοήσουν τη διαφορά μεταξύ των γραμμάτων όπως «α» και «ο» ή «Μ» και «Ν», ή προς τα πού κοιτάνε τα γράμματα ή οι αριθμοί ( το ε να γράφεται σαν 3) .

Για τα παιδιά προσχολικής ηλικίας, μπορεί να έχουν δυσκολία να κολλήσουν ένα κομμάτι χαρτί σε άλλο, επειδή ο εγκέφαλος δεν μπορεί να ευθυγραμμίσει τα δύο κομμάτια χαρτιού το ένα πάνω στο άλλο. Μπορείτε επίσης να δείτε σημάδια όταν τα παιδιά γράφουν με ένα μολύβι, πώς ακολουθούν μια γραμμή κειμένου, ρίχνουν μια μπάλα (είτε πολύ δυνατά είτε πολύ μαλακά) ή σε τι κατάσταση είναι το δωμάτιό τους στο σπίτι. Αναλόγως με την ηλικία του παιδιού, καθώς ωριμάζει και μεγαλώνει αυτά τα σημάδια θα πρέπει να βελτιώνονται με την πάροδο του χρόνου και της επανάληψης φυσικά. Αν παρατηρείτε ότι αυτό δεν συμβαίνει ίσως είναι μια ένδειξη δυσκολίας στην ενημερότητα χώρου.

Μερικές φορές αυτό μπορεί να εμποδίσει την κοινωνικοποίηση και το χτίσιμο σχέσεων με τους συνομηλίκους στο σχολείο μην μπορώντας να καταλάβουν τα όρια. Δεν είναι βέβαια για το πόσο κοντά ή πόσο μακριά να σταθούν από αυτούς, ειδικά σε πλήθος, σκοντάφτουν πάνω σε άλλους ή δεν μπορούν να καταλάβουν πόσο χώρο χρειάζονται για να περάσουν δίπλα τους, με αποτέλεσμα να δυσκολεύονται στις διαπροσωπικές σχέσεις και δεξιότητες.

 

Τι μπορούμε λοιπόν να κάνουμε στο σπίτι για να βοηθήσουμε τα παιδιά μας να αναγνωρίσουν το χώρο γύρω τους, ακόμη και αν δεν έχουν εκπαιδευτικές προκλήσεις;

Ένα καλό ξεκίνημα είναι να τα παίξετε με παιχνίδια όπως χτίσιμο με παιδικά τουβλάκια ή γεωμετρικά σχήματα, τα οποία είναι πολύ βοηθητικά.

Ενσωματώστε τυχόν παιχνίδια που τα βοηθούν να χρησιμοποιούν τις αισθήσεις τους για να αναπτύξουν τις αδρές  και λεπτές κινητικές δεξιότητές τους όπως:

  • Ασκήσεις ενδυνάμωσης κορμού, άνω και κάτω άκρων και γυμναστική
  • Διαδρομές με εμπόδια
  • Παιδική χαρά που να έχει πολλών διαφορετικών ειδών παιχνίδια ( κούνιες, δοκό ισορροπίας, σκαρφάλωμα, μύλο)
  • Παιχνίδια με εμπόδια που θα πρέπει να περνάει είτε από πάνω είτε από κάτω
  • Παιχνίδι ερωτήσεων σχετικές με το χώρο «τι είναι πιο κοντά/μακριά σε σένα; Το τραπέζι ή η τηλεόραση;»
  • Παιχνίδια με ακούμπημα μελών του σώματος ή να τοποθετεί το σώμα του με «χωρικές εντολές» (δεξί, αριστερό, πάνω, κάτω, ανάμεσα) π.χ πέταξε το δεξί μπαλάκι ανάμεσα από τις καρέκλες
  • Παιχνίδια και κατασκευές με τουβλάκια Lego
  • Η εκμάθηση ενός μουσικού οργάνου και χορός
  • Αθλήματα
  • Γραφοκινητική εξάσκηση με κάθε είδους γραφικό μέσο ( μολύβι, μαρκαδόρο, δαχτυλομπογιές) και σε κάθε είδους επιφάνεια (π.χ στο πάτωμα, τραπέζι στην πάνω επιφάνεια αλλά και στην κάτω, καβαλέτο)

 

 

 

Η ενημερότητα χώρου λοιπόν όπως μπορούμε να καταλάβουμε είναι μια πολύ ιδιαίτερη και σημαντική δεξιότητα για όλους. Παραπάνω αναφέρθηκαν κάποια από τα σημάδια που μπορεί να παραπέμπουν σε δυσκολία αυτής της δεξιότητας και κάποια παιχνίδια-δραστηριότητες που μπορεί να βοηθήσουν ένα παιδί.

Ένας παιδιατρικός εργοθεραπευτής είναι σε θέση να αιτιολογήσει τέτοιου είδους δυσκολίες, ή να προλάβει με ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα παρέμβασης επιτρέποντας το μέγιστο των δυνατοτήτων του κάθε παιδιού!!

 

 

Ελεύθερη μετάφραση και προσαρμογή από:

 

 

 

 

 

ΠΑΡΟΜΟΙΑ ΑΡΘΡΑΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟ