Δυσκολίες αναπνοής και αισθητηριακές δυσκολίες.

Γράφει ο Βασίλης Γούσης, Εργοθεραπευτής, επιστημονικός συνεργάτης Κιβωτού Εξέλιξης.

Συχνά οι θεραπευτές που ασχολούνται με παιδιά με αισθητηριακές ή μαθησιακές δυσκολίες  ακούν διάφορες ιστορίες από γονείς σχετικά με το τι λειτουργεί ή τι δεν κάνει καλό στο παιδί τους. Για να βοηθήσουμε και να κατευθύνουμε τα παιδιά που αντιμετωπίζουν αισθητηριακές δυσκολίες πρέπει να καταλάβουμε τι συμβαίνει όταν ένα παιδί βρίσκεται σε κατάσταση εξουθένωσης. Τα παιδιά με προβλήματα αισθητηριακής επεξεργασίας έχουν εγκεφάλους που μετακινούνται γρήγορα στην αντίδραση “f” (flight, fight,fright) όταν έχουν υπερδιέγερση, δεν παίρνουν αυτό που χρειάζονται ή έχουν υπερβολικό άγχος στο άμεσο περιβάλλον τους.

Όταν αυτά τα παιδιά βρίσκονται σε αυτή την κατάσταση, δεν μπορούν να ενεργοποιήσουν την εκτελεστική τους λειτουργία που κατευθύνει την σκέψη και την συμπεριφορά. Απαιτείται εκτελεστική λειτουργία για να ανασταλεί η  παρορμητικότητα του παιδιού και είναι το θεμέλιο για την οργάνωση των σκέψεών τους και για τον χειρισμό της απογοήτευσης και του άγχους επαρκώς.

Τι λειτουργεί για τα αισθητηριακά  παιδιά, λοιπόν; Για να μειωθεί αυτή η αισθητηριακή αμυντικότητα στα εξωτερικά ερεθίσματα πρέπει να μάθουν  να αυτο-ρυθμίζουν και να γνωρίζουν τι χρειάζεται το σώμα τους προκειμένου να προλάβουν την πυροδότηση μιας αντίδρασης  “fff”. Τα παιδιά πρέπει να ακούνε τι λέει το σώμα τους (για παράδειγμα, “Έχω κουραστεί;” “Είμαι απογοητευμένος;” “Είμαι  σε ένταση;”). Η διδασκαλία των παιδιών για το πώς να διαχειρίζονται και να αλλάζουν τη διάθεσή τους και τη συμπεριφορά τους με την κατάλληλη δράση μπορεί να αποτρέψει την κακή συμπεριφορά, ειδικά στην τάξη, και να ηρεμήσει τα συμπτώματα προτού γίνουν μη διαχειρίσιμα από το παιδί.

Μία από τις καλύτερες μεθόδους και στρατηγικές είναι ο έλεγχος της αναπνοής. Ο έλεγχος της αναπνοής είναι ένας από τους γρηγορότερους και ευκολότερους τρόπους για να «επαναφέρει» τις εκτελεστικές λειτουργίες του  ένα παιδί.

Ο έλεγχος της αναπνοής επιτρέπει επίσης στο παιδί να ρυθμίζει τόσο την εισπνοή όσο και την εκπνοή. Μπορεί να είναι εξίσου σημαντικό για το παιδί γιατί εμποδίζει μεγάλες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα να δημιουργηθούν όταν η αναπνοή του παιδιού είναι σύντομη και καθυστερημένη. Το πολύ διοξείδιο του άνθρακα μπορεί να είναι επιβλαβές για τα παιδιά και μπορεί ακόμη και να προκαλέσει ζάλη και περισσότερο πανικό.

Κάποιες από τις ασκήσεις που βοηθούν στον έλεγχο της αναπνοής είναι οι εξής:

• Αναπνοή της κοιλιάς (διαφραγματική αναπνοή). Αυτός ο τύπος βαθιών αναπνοών μπορούν να ωφελήσουν το παιδί σας με τους ακόλουθους τρόπους:

1. Καθαρίζει το σώμα

2. Ανακουφίζει τον πόνο

• Αποτοξινώνει το σώμα

1. Βελτιώνει τη στάση του σώματος (σημαντική για τον αδρό κινητικό συντονισμό και την ενδυνάμωση του κορμού)

2. Αυξάνει τη ροή του αίματος

Όταν το παιδί είναι στρεσαρισμένο, ανήσυχο ή αισθητηριακά αμυντικό, μπορείτε να δοκιμάσετε μερικά απλά βήματα για να βοηθήσετε το παιδί να αυτορυθμίσει την αναπνοή του. Χρησιμοποιήστε τα παρακάτω βήματα για να ξεκινήσετε τις ασκήσεις βαθιάς αναπνοής:

Δώστε εντολή στο παιδί να τοποθετήσει το ένα χέρι στην κοιλιά του και το άλλο χέρι στο στήθος του (Είναι πιο άνετο να είναι ξαπλωμένομε τα γόνατα λυγισμένα).

Προσανατολίστε το παιδί να εισπνεύσει βαθιά μέσα από τη μύτη του.

Καθώς αναπνέουν, πείτε τους να αφήσουν την κοιλιά τους να σπρώχνει το χέρι τους ενώ το στήθος τους να παραμένει σταθερό.

Κρατήστε βαθιά αναπνοή για τρία δευτερόλεπτα και να εκπεύσουν αργά από το στόμα.

Κατά την εκπνοή, ενθαρρύνετε το παιδί να αισθάνεται ότι το χέρι στην κοιλιά τους πέφτει.

Έξτρα Συμβουλή: μπορείτε επίσης να ξαπλώστε ή να καθίσετε δίπλα-δίπλα στο παιδί σας και να εξασκήσετε τις ασκήσεις βαθιάς αναπνοής μαζί τους. Αυτή η δραστηριότητα μπορεί να βοηθήσει πάρα πολύ, καθώς η αναπνοή του θα αρχίσει να μιμείται τη δική σας, καθώς, επίσης, θα ενισχύσετε και το δεσμό μητέρας- παιδιού.

«Αναπνοή εναλλασσόμενου ρουθουνιού»

Ένας άλλος τρόπος άσκησης αναπνοής που ηρεμεί ένα αισθητηριακά αμυντικό και ανήσυχο παιδί είναι η αναπνοή εναλλασσόμενου ρουθουνιού. Αυτή η μέθοδος βοηθά το παιδί να επικεντρωθεί στην καλύτερη ενημερότητα σώματος, να ηρεμεί και να συγκεντρώνει το μυαλό, να εναρμονίζει το δεξί και το αριστερό ημισφαίριο του εγκεφάλου για μάθηση και να ισορροπεί τα ενεργειακά κανάλια του παιδιού σας. Η έρευνα υποδηλώνει ότι υπάρχει μια συσχέτιση μεταξύ της πλευράς της μύτης σας που αναπνέετε με κυρίαρχο τρόπο και του εγκεφαλικού ημισφαιρίου που είναι πιο ενεργό. Οι επιστήμονες έχουν υποθέσει ότι η κυριαρχία αριστερού ρουθουνιού ενεργοποιεί το παρασυμπαθητικό νευρικό σύστημα με έμφαση στη χαλάρωση και η κυριαρχία στο δεξί ρουθούνι προκαλεί το συμπαθητικό νευρικό σύστημα που εμφανίζει σημάδια διέγερσης, τα οποία ρυθμίζουν τα επίπεδα στρες, πανικού, καρδιακού ρυθμού και αδρεναλίνης του παιδιού σας. Αυτή η άσκηση μπορεί να ενισχύσει την ικανότητα του παιδιού να εστιάζει στη διακοπή των ανεπιθύμητων αισθήσεων συμπεριλαμβανομένης της υπερδιέγερσης και των ανήσυχων σκέψεων.

Τα βήματα έχουν ως εξής:

Ζητήστε από το παιδί σας να κλείσει το δεξί ρουθούνι με το δεξί του αντίχειρα, αναπνέοντας εντελώς μέσα από την αριστερή πλευρά της μύτης.

Εισπνεύστε πολύ αργά μέσα από το αριστερό ρουθούνι.

Τώρα, κλείστε το αριστερό ρουθούνι με τον αριστερό αντίχειρα (ενώ το δεξί ρουθούνι είναι ακόμα κλειστό με το δεξί αντίχειρα) και κρατήστε τον αέρα για μερικά δευτερόλεπτα.

Αφαιρέστε τον αντίχειρα από το δεξί ρουθούνι και εκπνεύστε αργά.

Εισπνεύστε από τη δεξιά πλευρά της μύτης.

Επαναλάβετε τον κύκλο για μέχρι 20 κύκλους και συνεχίστε να ασκείστε.

Άσκηση αναπνοής 4-7-8

Για αυτή την άσκηση, το παιδί πρέπει να κάθεται ευθεία και να τοποθετήσει την άκρη της γλώσσας ακριβώς πίσω από τα πάνω δόντια του. Καθώς το παιδί εκπνέει από το στόμα του κατά τη διάρκεια της άσκησης, θα πρέπει να καλύψει ελαφρώς τα χείλη του, απελευθερώνοντας τον αέρα διατηρώντας τη γλώσσα του ακριβώς πίσω από τα δόντια. Βοηθήστε το παιδί σας να κάνει τα παρακάτω βήματα για να ολοκληρώσει την άσκηση:

Πείτε στο παιδί:

Να εκπνεύσει εντελώς από το στόμα.

Να κλείσει το στόμα  και να εισπνεύσει  «ήσυχα» από τη μύτη μετρώντας μέχρι το τέσσερα.

Να κρατήσει την αναπνοή για επτά δευτερόλεπτα.

Να εκπνεύσει  από το στόμα ενώ μετράτε εσείς ή  το παιδί μέχρι το οκτώ.

Επαναλάβετε τις ασκήσεις συνολικά τέσσερις φορές.

Συμβουλές για να θυμάστε

Η αναπνοή της κοιλιάς και άλλες ασκήσεις αναπνοής μειώνουν τον καρδιακό ρυθμό του παιδιού και ενεργοποιούν  ένα αίσθημα χαλάρωσης. Η αντίδραση “fff” ενός  αισθητηριακά αμυντικού παιδιού ή ενός παιδιού που βιώνει στρες μπορεί να μετριαστεί σε μεγάλο βαθμό όταν έχει εξασκηθεί ο έλεγχος της αναπνοής.

Αν είστε γονέας ενός αισθητηριακά αμυντικού παιδιού έχετε και εσείς το δικαίωμα και την ανάγκη να αποσυμφορηθείτε. Δοκιμάστε τις δραστηριότητες αναπνοής μαζί πριν από τον ύπνο για να βοηθηθείτε  τόσο εσείς όσο και το παιδί σας να χαλαρώσετε και να κοιμηθείτε καλύτερα.

Πηγή: http://ilslearningcorner.com/2016-10-breathing-exercises-sensory-defensive-kids/